Orman Yağmur Çeker mi? Günlük hayatta çok duyduğumuz sözdür “orman yağmur çekti.” Bunun enteresan şekilde doğrulup payı vardır. Ancak yine de tam doğrudur diyemeyiz. Bu konuya bilimsel yaklaşımla akademik terimler kullanmaktan kaçınarak açıklık getirdim. Kaynak yoktur, branş kazanımlarım, kendim coğrafya öğretmeniyim.
Coğrafya Öğretmeni Fatih Kar’ın Kaleme Aldığı Yazı
ORMAN MI YAĞMUR ÇEKİYOR YAĞMUR MU ORMAN OLUŞTURUYOR
Günlük hayatta sıkça duyarız Orman Yağmur Çekiyor sözünü. Bu yazıda orman yağmur çeker mi yoksa bu durum gözle görüldüğünden farklı mı bilimsel olarak açıklayacağım. Bu söz sadece bir söylenti değildir çünkü gözle görülen kadarıyla ormanlık yerlerde yağmur fazla yağıyor. Buradaki mesele soruyu yanlış sormamızdır.
Dünyada ormanlık alanlarda ve Türkiye’de ormanlık alanı bol olan Karadeniz dağlarında yağmurun fazla yağdığını görüyoruz. Gerçekten de ormanlar ile yağışın bir bağlantısı olduğu kesindir. O halde doğru soruyu soralım ve inceleyelim.
YAĞIŞLI YERLERDE ORMAN OLUR MU?
Doğru sorumuz budur. Ormanları oluşturan ağaç toplulukları bol su isteyen bitkilerdir. Ağaçlar suyun az olduğu yerlerde yetişemez yada çöllerde olduğu gibi kısa gövdeli olurlar. O halde bir yerde yağış fazlaysa orada ormanlık alan oluşması gerekir. Ama ormanlık alanda yağmur gördüğümüzde ormanların oraya yağış getirdiğini düşünürüz. Aksine fazla yağıştan dolayı o bölge orman bitki örtüsüyle kaplanmıştır.
ORMAN YAĞMUR ÇEKER Mİ?
Bu sefer sorumuzu orman yağmur çeker mi şeklinde sorup cevaplamaya çalışalım. Yağmurun oluşması için nem dediğimiz su buharı gerekir. Su buharı atmosferde yükselerek soğur ve yoğunlaşır böylece bulutlar oluşur. Yoğunlaşan su buharı damlacıklar haline gelir ve yer çekiminin etkisiyle yere çekilir. İşte buna yağış diyoruz. Peki öyleyse gerçek sorumuza gelelim; bitkiler su buharı oluşturur mu?
Bitkiler kökleriyle yerdeki suyu alır ve büyümek için kullanır. Tıpkı bütün canlılarda olduğu gibi bitkilerde sudan aldığı maddeleri kullandıktan sonra atık oluşturur. Bitkilerin atığı sudur ve bunu terleme yoluyla yaparlar. Özellikle yapraklarındaki terleme ile fazla suyu bünyelerinden çıkarırlar. Yaprakları geniş olan bitkilerde terleme daha fazladır çünkü yaprağın yüzeyi geniştir. Yüzeyi dar olan iğne yapraklı ağaçlarda ve özellikle dikenli yaprağa sahip çöl bitkilerinde terleme çok daha az olur. Zaten çöl bitkilerinin su kaybetmemesinde ki en önemli etken yapraklarının yapısıdır.
Bitkilerin yada ağaçların yapraklarındaki terleme ile bitkiler atmosfere su buharı sağlamış olurlar. Su buharı yağış demek olduğuna göre bitkilerin yağış oluşumunda katkısı var diyebiliriz. Ancak bu katkının ne derece olduğu çok önemlidir. Yağış oluşumu için gereken su buharı en fazla okyanuslar üzerinde ve alçak basıncın olduğu yerlerde olur. Alçak basınç alanlarında su buharı yükselerek bulutları oluşturur. Suyun yerden buharlaşması için ise sıcaklık lazımdır. Çünkü sıcaklık yerdeki suyun buhar haline gelmesini sağlıyor. O halde yağış oluşumu için en önemli faktörümüz alçak basınç özelliğine sahip sıcak bir alan ve su olacaktır. Bunun dışındaki faktörler daha az etkiye sahiptir.
KİM KAZANDI
Bitkilerin terleme yoluyla atmosfere karışan suyun oranı oldukça azdır. Evet ormanlar yağış oluşumuna katkı sağlar ama “ormanlar yağışı çeker” diyebilecek kadar etki yapamazlar. Yani ormanlar yağışı çeker diyen bir kişi yalan söylemiş olmaz ama yağışlı alanlarda orman olur diyen kişi daha doğru söylemiş olur.
Beynin Bölümleri ve Görevleri Nelerdir? İsimli yazıya bu bağlantı üzerinden ulaşabilirsiniz.