Hüseyin Rahmi Gürpınar Kimdir: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Hüseyin Rahmi Gürpınar, 17 Ağustos 1864 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Hünkâr yaveri Mehmet Sait Paşa’nın oğludur. Annesi 3 yaşındayken vefat etmiş, bu sebeple Girit’e babasının yanına gönderilmiştir. Babası 6 yaşında yeniden evlenince Gürpınar, İstanbul’a anneannesinin yanına gönderilmiştir. Yakubağa Mektebi, Mahmudiye Rüşdiyesi ve İdadi’de eğitim almış, Mekteb-i Mülkiye’ye tarihçi Abdurrahman Şeref Bey’in himayesinde başlamış ancak sağlık sorunları nedeniyle ikinci sınıftayken okuldan ayrılmak zorunda kalmıştır. Adliye Nezareti Ceza Kalemi’nde memurluk yapmış, sonrasında edebiyata yönelmiştir. 1887 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazmaya başlamış ve Boşboğaz ile Güllâbi isimli bir gazeteyi 37 sayı boyunca çıkarmıştır. Kütahya milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 5. ve 6. dönemlerinde görev yapmış ve yaşamının son 31 yılını Heybeliada’da geçirmiştir. 8 Mart 1944 tarihinde vefat etmiştir.
Eserleri
| Başlık | Tür | Yıl |
|---|---|---|
| İffet | Roman | 1910 |
| Gulyabani | Roman | 1919 |
| Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç | Roman | 1923 |
| Namusla Açlık Meselesi | Roman | 1926 |
| Sevda Peşinde | Roman | 1927 |
| Tesadüf | Roman | 1930 |
| Şıpsevdi | Roman | 1931 |
| Cadı | Roman | 1935 |
| Melek Sanmıştım Şeytanı | Öykü | 1926 |
| Eti Senin Kemiği Benim | Öykü | 1933 |
| Gönül Ticareti | Öykü | 1934 |
| Hazan Bülbülü | Tiyatro | 1926 |
| Tokuşan Kafalar | Tiyatro | 1929 |
| Kadın Erkekleşince | Tiyatro | 1930 |
| Gülbahar Hanım | Tiyatro | 1932 |
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Edebi Kişiliği
Hüseyin Rahmi Gürpınar, eserlerinde toplumun aile yaşantılarını, töresel ve batıl inançlarını mizahi bir şekilde ele almıştır. Servet-i Fünun şairlerinin döneminde yaşamış ancak onlardan farklı olarak daha sade ve halkı gülünç yönleriyle ele alan bir sanat anlayışı benimsemiştir. Romanlarında İstanbul’un insanlarını ve hayatlarını işlemiş, Anadolu’ya ise pek yer vermemiştir. Hiciv kullanarak halkın gülünç yönlerini yansıtırken, karakterlerin acıklı yönlerine de vurgu yapar.
Natüralist ve realist akımlarını kullanarak toplum için sanat anlayışını benimsemiştir. Eserlerinde sade bir dil kullanmış, karakterleri yöresel şiveleriyle yansıtmıştır. Sokak edebiyatı yaparak, olaylara kendini de dahil eder ve 19. ve 20. yüzyılın realist özelliklerini betimlemiştir. Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın yazdığı *Gulyabani* adlı romanı, 1976 yılında Süt Kardeşler adıyla sinemaya uyarlanmıştır. Mustafa Nihat Özön tarafından 1960 yılından sonra öyküleri sadeleştirilmiştir. Eserleri, okuyucularına dilin yalınlığını ve sosyal eleştirinin mizahi yönlerini sunarak büyük bir ilgi görmüştür.