Ani Hava Değişikliğinin Nedenleri – Havanın Değişmesine Neden Olan Nedir? Havadaki değişikliklerin öncelikli nedeni atmosferdeki sıcaklık, hava basıncı ve nemdeki bir değişimin sonucudur. Bu 3 değişkenden herhangi biri önemli bir değişiklik yaşadığında, hava koşullarında tam bir değişikliğe yol açabilir. Diğer değişkenler de hava oluşumunda rol oynamaktadır, ancak mevcut atmosferik koşullar değiştiğinde, en büyük etkiye bu 3 faktör sahiptir.
HAVA ANİDEN SOĞUMASI ANİDEN ISINMASI
Ani Hava Değişikliğinin Nedenleri: Nasıl oluyor da hava aniden soğuyor yada aniden ısınıyor. Mevsimler nasıl oluşuyor ki mevsim normallerinin dışında hava durumlarıyla karşılaşıyoruz. Ortaokulda ve lisede gördüğümüz coğrafya dersinde hep güneş ışınlarının geliş açısının sıcaklığa etkisini gördük. Ama havanın aniden soğuması yada ısınması güneş ışınlarının geliş açısıyla pekte ilgili değil gibi. Biraz ilginç olan bu durumu biraz yakından inceleyelim.
SICAKLIĞIN TEMEL SEBEBİ
Dünyada sıcaklığın en temel sebebi güneş ışınlarının geliş açısıdır. Güneş ışınları ne kadar dik açı ile gelirse o kadar fazla sıcaklık getirir. Yani yaz mevsiminde sıcaklık fazla olduğuna göre güneş ışınları daha dik geliyor demektir. Ancak unutmamak gerekiyor, dünyanın ekseni eğik olduğu için kuzey ve güney yarımküreler birbirinin tersi mevsimler yaşar. Yani dünyanın bir yerleri sıcak başka bir yerleri soğuk oluyor. (Güneş Kaybolursa Ne Olur?)
HAVA HAREKETLERİ VE SICAKLIK
Güneş ışınları bir yere ne kadar dik gelirse gelsin ve orası istediği kadar ısınsın. Dünyanın başka bir yeri soğuk oluyor demiştik. İşte o soğuk bölgenin soğuk havasını taşıyan rüzgarlar, soğuk havayı sıcak bölgeye getirirse sıcaklık azalır. Yani havanın aniden soğuması bu şekilde oluyor. Günlük hava durumlarında soğuk hava dalgası yurdumuza giriş yapıyor sözlerini çok duymuşsunuzdur. Yani hava soğuyacak. Yani mevsim yaz bile olsa soğuk hava kütleleri havayı soğutacak. Bu tıpkı sıcak yemeği üflemek gibidir.
Kaşığımızdaki yemek ne kadar sıcak olursa olsun üflediğimizde çıkan hava yemeğe göre daha soğuk olduğu için yemeğin soğumasına katkı sağlar. Tabi ki bunun tersi durumda yaşanabilir. Bir yer soğuktur ama sıcak hava kütlelerinin gelmesiyle aniden soğuyabilir.
Anlıyoruz ki sıcaklık sadece güneş ışınlarının geliş açısına bağlı değil. Hava hareketleriyle taşınan hava kütlelerinin de etkisi var.
Türkiye konumu itibatiyle kuzey yarım küre orta kuşağında. Yani güneyimiz kuzeyimize göre daha sıcak. Çünkü güneyimize güneş ışınları daha dik geliyor ve sıcak oluyor. Ama güneyimizden kuzeye doğru esen rüzgarlar sıcak hava getirir. Tıpkı lodos gibi. Lodosu duymayan yoktur. Özellikle kış aylarında yurdumuzun batı kesimizde etkili oluyor.
Çok şiddetli esmesine rağmen hava sıcaklığını arttırıyor. Lodos neden sıcaklığı arttırır artık daha iyi anlaşılmıştır. Ayrıca bu örnek hava kütlelerinin sıcaklığa etkisini de iyice açıklıyor.
HAVA KÜTLESİ NEDİR?
Hava kütlesi nedir, bunu da açıklamak gerekir. Hava kütlesini bulut gibi düşünün. Bulut su buharı taşıyan hava kütlesidir. Şimdi de su buharı taşımayan hava kütlesi düşünün. Bu bildiğiniz ama göremediğiniz hava değil midir.
Kısaca Hava Kütlesinin Tanımı: Bir hava kütlesi, atmosferde çoğunlukla sıcaklık ve nem bakımından eşit olan büyük bir hava hacmidir. Hava kütleleri herhangi bir yönde binlerce kilometre uzanabilir ve yer seviyesinden stratosfere ulaşabilir.
Ani Hava Değişikliğinin Nedenleri
Hava değişiklikleri birçok nedeni olabilir. Bazıları doğal olaylarla ilişkiliyken, bazıları insan faaliyetlerinden kaynaklanır. İşte birkaç neden:
- İklim Değişikliği: İklim değişikliği, dünya genelindeki sıcaklık, yağış, rüzgar, nem ve diğer hava koşullarında uzun vadeli değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler, çevresel etkilerden
- ve insan faaliyetlerinden kaynaklanır.
- Volkanik Patlamalar: Büyük volkanik patlamalar, atmosfere kül, duman ve gaz salar ve bu da doğal olarak hava kalitesini etkiler. Küçük patlamalar da havayı etkileyebilir, ancak etkileri daha az görülür.
- Güneş Aktivitesi: Güneşteki güçlü manyetik fırtınalar ve diğer aktiviteler, Dünya atmosferinin üst katmanlarında değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler, radyo sinyallerinin kesilmesi, aurora borealis gibi görsel şovlar ve hava trafiğinin etkilenmesi gibi sonuçlara yol açmaktadır.
- Doğal Afetler: Kasırgalar, fırtınalar, sel ve yangınlar gibi doğal afetler, hava koşullarını ciddi şekilde etkiler. Bu afetler, hava kalitesini değiştir ve bazı durumlarda iklimi de etkiler.
- İnsan Faaliyetleri: Sanayi, araç kullanımı, çiftlik hayvanları ve diğer insan faaliyetleri, havayı etkilemede önemli rol oynar. Bu faaliyetler, sera gazlarının salınımına neden olur ve hava kalitesini bozar. Bunun sonucunda ise iklim değişikliğine neden olur.
Sizlerde dilerseniz Ani Hava Değişikliğinin Nedenleri isimli konumuza kendi düşüncelerinizi yorumlar bölümünden paylaşabilirsiniz.
Yazar: Fatih Kar Coğrafya Öğretmeni
Konu: Ani Hava Değişikliğinin Nedenleri