Orhan Asena: Hayatı ve Eserleri
Orhan Asena, 7 Ocak 1922 tarihinde Diyarbakır’da doğmuş, 15 Şubat 2001 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir. Türk oyun yazarı, şair ve çocuk hastalıkları uzmanı olarak tanınan Asena, 1950 sonrası Türk tiyatrosunun en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. “Türk tiyatrosunun Shakespeare’i” olarak anılmıştır.
Eğitim ve Kariyer:
Orhan Asena, ilk ve orta öğrenimini Diyarbakır’da tamamladıktan sonra, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1945 yılında mezun olmuştur. Anadolu’da hekim ve hükümet tabibi olarak görev yapmış ve 1955 yılında çocuk hastalıkları uzmanı olmuştur. 12 Mart döneminde Almanya’ya yerleşmek zorunda kalmış ve 8 ay orada hekim olarak çalışmıştır. Türkiye’ye döndükten sonra Ankara’ya yerleşmiş ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nde edebi kurul üyesi başkanı olarak görev almıştır.
İlk şiirleri Yaratış ve İstanbul dergilerinde yayımlanan Asena, tiyatro yazarlığına yönelmiş ve ilk oyunu Tanrılar ve İnsanlar – Gılgamış 1954–1955 tiyatro sezonunda sahnelenmiş, 1959’da kitap olarak yayımlanmıştır. Bu eser, İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, Rusça ve İtalyanca dillerine çevrilmiştir. 1960 yılında Türk Dil Kurumu (TDK) tiyatro ödülüne layık görülmüştür.
Ödüller ve Tanınma:
Orhan Asena, tiyatro alanındaki başarısıyla birçok ödül kazanmıştır. Atçalı Kel Mehmet adlı oyunu ile TRT’den 1970 yılında başarı ödülü almış, ayrıca İsmet Küntay Tiyatro Ödülü ve Türkiye İş Bankası Büyük Tiyatro Ödülü’nü kazanmıştır. 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanına layık görülmüştür.
Eserleri:
Orhan Asena’nın yazdığı eserler hem tarihi hem de güncel konuları ele alır. Eserlerinin çoğu tiyatro sahnelerinde başarıyla temsil edilmiştir. Başlıca eserleri şunlardır:
- Korku (1956)
- Tanrılar ve İnsanlar (1959)
- Hürrem Sultan (1960)
- Karacaoğlan (1962)
- Yalan (1962)
- Kapılar (1963)
- Tohum ve Toprak (1964)
- Gecenin Sonu (1964)
- Fadik Kız (1968)
- Simavnalı Şeyh Behreddin (1970)
- Atçalı Kel Mehmet (1970)
- 16 Mart 1920 (1974)
- Şili’de Av (1975)
- Ölü Kentin Nabzı (1978)
- Yıldız Yargılanması
- Kanuni Sultan Süleyman Dörtlemesi
- İlk Yıllar
- Sığıntı
- Toroslardan Öteye
- Seyitbaşı Konağı
- Ölümü Yaşamak (1982)
- Bir Başkasına Ağıt
- Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe (1983)
Edebi Kişiliği:
Orhan Asena, edebiyata şiir ve öyküyle başlamış, ancak tiyatroya olan ilgisiyle asıl ününü tiyatroda kazanmıştır. Eserlerinde başkaldırı temasını öne çıkarmış, tarihi ve güncel olayların atmosferinden yararlanarak ana karakterlerin iç savaşlarını ve toplumsal ilişkilerini ustalıkla sergilemiştir.
Her yıl Diyarbakır Devlet Tiyatrosu tarafından Orhan Asena anısına Yerli Oyunlar Festivali düzenlenmektedir.