Harekette Enerji Akışı Enerji akışı ve madde döngüleri hareketin iki önemli kaynağıdır. Canlı yada cansız hareket eden tüm maddeler enerji harcar. Bu süreçte enerji akışı olur. Gelen enerji yakılır ve atılır. Enerji akışı ve madde döngüsü hareketin doğuşudur. Harekette enerji akışına yakından bakalım.
Hareket eden bir insan yada hayvan olabilir. Hareket eden motorlar gibi cansız varlıkta olabilir. Hatta bitkiler bile olabilir. Tüm bu Harekette Enerji Akışı şarttır. Hepsinde de enerjiyi sağlayan madde, maddenin yakılması ve atılması vardır. Bu süreç enerjiyi sağlar ve hareket ortaya çıkar.
CANLI VE CANSIZ VARLIKLARDA HAREKET
Arabalar hareket etsin diye yakıt alınır ve motorda bu yakıtın yakılması ile enerji ve dolayısıyla hareket sağlanır. En sonunda enerjisi alınan madde yani yani yakıt egzozdan dışarıya atılır.
İnsan ve hayvanlarda da süreç aynıdır. Yemek yenir ve midede yakılarak enerji elde edilir. Sonuç olarak maddedeki enerji alınarak harekete dönüştürülür. En sonda enerjisi alınmış olan madde egzoztan (bedenden) atılır.
Hareket edemediğini varsaydığımız bitkilerde durum çok farklı değildir. Topraktan ve güneşten çeşitli maddeleri alırlar. Bu maddeleri yakarlar ve sağlanan enerji ile büyüme işlevlerini yerine getirirler. Peki bunların atık sistemleri nasıl oluyor sorusu aklımıza gelebilir. Bitkilerin terlemeleri ve yaprak dökmeleri onların atık sistemidir.
HAREKETİN ÇALIŞMA ŞEKLİ
Organlarımızın çalışma şeklini herkes okulda biyoloji dersinde biraz öğrenmiştir. Solunum yolu, sindirim sistemi, boşaltım sistemi. Tıpkı arabalarda olduğu gibi değil mi? Belki de arabalar ve diğer tüm motorlu taşıtlar biyolojik sistemimize göre tasarlanmıştır.
Solunum yolu oksijen demektir ki yanma oksijenle sağlanır. Bu durum insanda da, motorlu araçlarda da, bitkilerde de aynıdır. Arabalarda ateşleme sisteminin hava ile yakıtı güçlendirerek yakması gibi. Sindirim sistemi midedir. Arabalarda ise motordur. Daha detaya bakarsak motordaki silindirlerdir. Boşaltım sistemi arabalarda egzoz sistemidir. Tabiki sistemde egzoz manifoltu, susturucu gibi çeşitli ek parçalarda var. Tıpkı insandaki böbrek, pankreas, karaciğer gibi.
Düşünürken, rüya görürken hatta uyurken bile enerji yakıyoruz. Dinlendiğimiz bu zaman aralığında bile dinlenmeye enerji harcıyoruz tıpkı uyku modundaki bilgisayarın yaptığı gibi. Sonuçta uyurken aldığımız nefes, uyurken çalışan organlar da enerji sayesinde işlevlerini yerine getiriyorlar.
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜLERİ
Sonuç olarak tüm varlıkların hareket etmesinde enerji akışını görüyoruz. Enerjiyi sağlayan ise çeşitli maddelerdir. Bu maddeler gıda da olabilir fosil yakıtta. Hatta güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji sistemleri de olabilir. Yenilenebilir yani tükenmeyen enerji kaynaklarının tükenmediği bilinse de harcandığı gerçeğini unutmamak gerekir. Yani bunların da bir egzoz çıkışı mutlaka vardır.
SONUÇ
Harekette Enerji Akışı – Madde döngüsü ile enerji akışı olmadan hayatın akışı düşünülemez. Hareket eden tüm sistemlere kaynak olan madde ve enerji kaynaklarının tükenebilir olması yada hiç tükenmemesi hayatımız kadar önemlidir. Biliyoruz ki hareket bitince hayat bitiyor.
Telefon Teknolojisi Tıkandı İsimli konuya bu bağlantı üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.
Yazar: Fatih Kar
Coğrafya Öğretmeni