Abdülhak Adnan Adıvar: Hayatı ve Eserleri
Abdülhak Adnan Adıvar, 1882 yılında Gelibolu’da, Kadı Ahmet Bahai Efendi ve Sabiha Hanım’ın oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihçisi olarak tanınan Adıvar, eğitim hayatına İstanbul’da başlamış ve Numune-i Terakki Mektebi’nde lise öğrenimini tamamlamıştır. 1899 yılında tıp öğrenimine İstanbul’da başlamış, 1905 yılında Terbiye Mektebi’ni bitirmiştir. Daha sonra Berlin Üniversitesi’nin Tıp Fakültesi’nde asistanlık yapmıştır. 1 Temmuz 1955 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.
Berlin Üniversitesi’nde asistanlık yaptıktan sonra, II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte yurda dönmüş ve 1910 yılında Tıbbiye Mektebi’nde müderris muavini olmuştur. 1911 yılında Trablusgarp Savaşı’na katılmış ve savaş sırasında Tıp Fakültesi’nde müdürlük yapmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında Sıhhiye Umum Müdürü olarak görev yapmış, savaş sonunda tekrar Tıp Fakültesi’ndeki görevine dönmüştür.
1917 yılında Halide Edib ile evlenmiş, bu evlilik Bursa’da Halide Hanım’ın babasına verdiği vekaletle yapılmıştır. Bu evlilikten çocukları olmamıştır.
Mondros Mütarekesi’nin ardından düşman işgallerine karşı kurulan ilk gizli örgütlerden Karakol Cemiyeti’nin kurucularından biri olmuştur. Ayrıca Milli Türk Fırkası’nın da kurucuları arasındadır. 1919 yılında Osmanlı Mebusan Meclisi seçimlerinde İstanbul mebusu seçilmiştir. Meclis kapatıldığında idam cezası çıkan altı kişiden biri olarak 19 Mart 1920’de İstanbul’u eşiyle birlikte terk etmiş, 2 Nisan 1920’de Ankara’ya gitmiş ve 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılışında bulunmuştur. İlk dönem Büyük Millet Meclisi’nde Sıhhiye ve İçtimai Muavenet Vekili olarak görev yapmıştır. 1921 yılında görevinden ayrılmış ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nun kurucularından biri olmuştur. Türk ordusunun zaferiyle TBMM İstanbul temsilcisi olarak görev yapmıştır.
Görüş farklılıkları nedeniyle Halk Fırkası’ndan ayrılmış ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’na katılmıştır. Fırka kapatıldığında bağımsız milletvekili olarak devam etmiş ve sonrasında milletvekilliğinden çekilmiştir. Hayatının son yıllarını İngiltere ve Fransa’da geçirmiş, Paris’te sekiz yıl boyunca Türkçe dersler vermiş ve tercümeler yapmıştır. 1939’da yurda döndükten sonra Maarif Vekâleti tarafından İslam Ansiklopedisi yazı kurul başkanı olarak atanmıştır.
Abdülhak Adnan Adıvar, bilim tarihimiz açısından önemli bir yere sahip olup, 1946 yılında VII. Dönem seçimlerde bağımsız milletvekili olarak meclise dönmüş ve 1947’de Doğu Araştırmaları Derneği’ni kurup başkanlığını yapmıştır. 1950 yılında meclisten ayrılarak bilim alanındaki çalışmalarına devam etmiştir. 1 Temmuz 1955’te vefat etmiştir.
Eserleri
Başlık | Tür | Yayın Yılı |
---|---|---|
Osmanlı Türklerinde İlim | Araştırma | 1943 |
Denemeler: Bilimin Sarp Yolunda Cüretkâr Adımlar | Araştırma | 1944 |
Tarih Boyunca İlim ve Din | Araştırma | 1944 |
Les Sciences Chez Les Turcs Ottomans | Araştırma | 1939 |
Bilgi Cumhuriyet Haberleri | Eleştiri | 1945 |
Dur Düşün | Eleştiri | 1950 |
Hakikat Peşinde Emeklemeler | Eleştiri | 1954 |
Faust’a Dair Bir Tahlil Tecrübesi | Eleştiri | 1939 |
Bertrand Russell’den Felsefe Makaleleri | Eleştiri | 1935 |