Neyzen Tevik Kimdir? Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Asıl adı Tevfik Kolaylı olan Neyzen Tevik, 24 Mart 1879 tarihinde Bodrum’da doğmuş ve 28 Ocak 1953’te İstanbul’da vefat etmiştir. Türk müziğinin önemli neyzenlerinden ve şairlerinden biridir. Taşlamaları ve saz eserleriyle tanınan Neyzen Tevik, Osmanlı döneminde istibdat ve Cumhuriyet döneminde devrimlere karşı hicivleriyle dikkat çekmiştir. Haksızlık, yolsuzluk ve yozlaşmaya karşı yazdığı şiirlerle tanınmıştır.
Babası Urla kasabasında görev yaptığı dönemde amatör bir neyzen olan Neyzen Tevik, burada ney öğrenmeye başlamıştır. İzmir İdadisi’ne girdiyse de eğitimini tamamlamadan ayrılmış, kendi kendine Farsça öğrenmiştir. İzmir Mevlevihanesi’ne katılmış, sonrasında İstanbul’da Galata ve Kasımpaşa Mevlevihanelerinde eğitimine devam etmiştir. 1902 yılında Bektaşi tarikatına katılarak Bektaşi dervişi olmuş, aynı dönemde şiirle ilgilenmiştir. Eşref ve Mehmet Akif Ersoy ile tanışmış, bu isimlerden etkilenmiştir. 1908’den sonra Mısır’da bulunmuş, 1913’te İstanbul’a dönmüştür.
Neyzen Tevik, genellikle toplumsal kuralları dikkate almadan yaşamış ve neyini bir geçim kaynağı olarak kullanmamıştır. Neyzenliğini geliştirmek için sürekli bir çaba içinde olmamış, sadece içinden geldiği zaman ney üflemiştir. Müzik kurallarının dışına çıkmış, ancak duyarak çalmış ve dinleyicilerini etkilemiştir. Kendi açıklamasına göre, yüz kadar plak doldurmuştur.
Neyzen Tevik, taşlama ve yergileri ile de tanınmıştır. Nef’i ve Eşref’ten sonra bu türün önemli temsilcilerinden biri olarak görülmüştür. Ancak, eski dil kullanımı ve biçimsel açıdan yetersizliği nedeniyle şiirleri geniş bir okuyucu kitlesi tarafından anlaşılmamış ve kalıcılığı sınırlı olmuştur.
1892 yılında, babasının tayini nedeniyle Urla’ya taşınmış ve burada okula başlamıştır. 1893 yılında neyzen berber Kazım’dan ney dersleri alarak neyi ilerletmeye çalışmıştır. Aynı yıl ilk sara nöbetini geçirmiştir. Yedi yaşında çarşıda gördüğü kesik kelleler, onun rahatsızlığını tetiklemiş ve bu durum yıllar sonra sara nöbetleri şeklinde kendini göstermiştir. Okuldan ayrılmasına neden olan hastalığı tedavi edilmeye çalışılmış, doktor onun hoşlandığı şeyleri yapmasına izin verilmesini önermiştir. Bu şekilde hem hastalık bir nebze kontrol altına alınmış, hem de neye devam etmesi sağlanmıştır.
Eserleri
| Tür | Eser Adı | Yıl |
|---|---|---|
| Şiir Kitabı | Hiç | 1919 |
| Azab-ı Mukaddes | 1949 | |
| Beste | Nihavent Saz Semaisi | |
| Şehnazbuselik Saz Semaisi | ||
| Taksimler | ||
| Taş Plak |
Edebi Kişiliği
Neyzen Tevik, edebiyat ve müzik alanında kendine has bir kişilik geliştirmiştir. Taşlama ve yergi türündeki eserleriyle tanınmış, hicivleriyle toplumsal eleştirilerini dile getirmiştir. Şiirlerinde genellikle eski bir dil kullanmış ve biçimsel açıdan yetersizlikler göstermiştir. Neyzenliği, müziğin kurallarından bağımsız, doğal bir şekilde yapılmış ve bu yaklaşımı dinleyicilerini etkilemiştir. Şiirlerinde ve bestelerinde derin bir düşünce ve müziksel ifade bulunmaktadır.
güzeldi