Dostoyevski Kimdir? Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, 11 Kasım 1821’de Rusya İmparatorluğu’nun Moskova şehrinde doğdu. Mikhail ve Maria Dostoyevski’nin ikinci çocuğudur. Babası Mikhail, askeri cerrahlıktan emekli olduktan sonra Mariinsky Hastanesi’nde yoksullara hizmet vermiştir. Bu hastane Moskova’nın en ücra bölgelerindeydi ve Dostoyevski’nin babası aynı zamanda alkolik ve sinirli bir kişilikti. Annesi ise tüccar kızıydı ve hastanede çalışan hastaların hikayelerini dinlemeyi severdi.
Dostoyevski, ilköğrenimini Moskova’da tamamladıktan sonra annesinin ölümünden sonra Petersburg Mühendis Okulu’na gönderilmiştir. Bu okulun sert disiplini ile tanınmasına rağmen, Dostoyevski burada kitap okumaya merak sardı. 1839 yılında babasının ani ölümü üzerine çeşitli söylentiler dolaşmıştır; bunlardan biri, babasının köylülere kötü davrandığı ve köylüler tarafından öldürüldüğü iddiasıdır.
Dostoyevski, orduda görev aldıktan sonra edebiyata yönelmiş ve 1846 yılında ilk eseri “İnsancıklar”ı yayımlamıştır. Ancak, bu eserle istediği başarıyı yakalayamayınca politikaya yönelmiş ve 1849 yılında devlet aleyhinde komploya karıştığı gerekçesiyle tutuklanmıştır. Kurşuna dizilmek üzereyken, affedilmiştir ve Sibirya’da Omsk Cezaevi’ne gönderilmiştir. Burada 4 yıl kalmış, er rütbesi verilmiş ve subaylığa kadar yükselmiştir. 1859 yılında serbest bırakıldıktan sonra yazmaya devam etmiştir. 9 Şubat 1881’de 59 yaşında vefat etmiştir.
Eserleri
| Tür | Başlık | Yıl |
|---|---|---|
| Roman | İnsancıklar | 1846 |
| Öteki | 1846, 1978 | |
| Ev Sahibesi | 1951, 1970 | |
| Beyaz Geceler | 1934, 1983 | |
| Bir Yufka Yürekli | 1957, 1985 | |
| Ölü Bir Evden Hatıralar | 1946, 1969 | |
| Ezilenler | 1957, 1982 | |
| Yeraltından Notlar | 1973, 1985 | |
| Suç ve Ceza | 1945, 1984 | |
| Kumarbaz | 1941, 1986 | |
| Budala | 1941, 1985 | |
| Ebedi Koca | 1955, 1984 | |
| Ecinniler | 1960, 1984 | |
| Delikanlı | 1946, 1985 | |
| Karamazov Kardeşler | 1940, 1984 | |
| Uzun Hikâye | Amcamın Rüyası | 1868, 1973 |
| Günlük | Bir Yazarın Günlüğü | 1975 |
| Konuşma | Batı Çıkmazı: Puşkin Üzerine Konuşma | 1975 |
Edebi Kişiliği
Dostoyevski, hayatı boyunca birçok önemli esere imza atmıştır. İlk eseri “İnsancıklar” büyük ilgi görmüş ve sonrasında yazdığı eserlerle edebiyat dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Sibirya’dan döndükten sonra, “Yeraltından Notlar”, “Suç ve Ceza”, “Kumarbaz”, “Budala”, “Ebedi Koca”, “Ecinniler” gibi önemli eserler yazmıştır. Bu eserlerden “Suç ve Ceza” en çok tanınan ve birçok dile çevrilen kitabıdır.
Dostoyevski’nin eserleri, insan ruhunun derinliklerine iner ve kişisel iç çatışmaları konu edinir. Eserlerinde her zaman halkın çeşitli kesimlerini ve toplumsal sorunları ele alır. Egzistansiyalist düşünürlerin görüşlerinden etkilenmiş ve eserlerinde insanın varoluşsal problemlerini derinlemesine incelemiştir.