Ahmet Mithat Efendi: Hayatı ve Eserleri
Ahmet Mithat Efendi, 1844 yılında İstanbul’un Tophane semtinde doğmuştur. Babası Bezci Süleyman Ağa, annesi bekâr çamaşırı diken Nafise Hanım’dır. Ailesiyle birlikte geçirdiği zorlu dönemlerden sonra eğitimine Tophane Sıbyan Mektebi’nde devam etmiştir. Daha sonra Niş Kasabası’nda Niş Rüştiyesi’ni tamamlamıştır.
Memuriyet yıllarında Arapça, Farsça ve Fransızcasını ilerletmiş ve bu dillerde yazılar yazmıştır. Mithat Paşa tarafından takdir edilerek adına “Mithat” unvanı eklenmiştir. Gazetecilik kariyerine Tuna Gazetesi’nde başlamış, Sofya ve Rusçuk’ta çeşitli görevler üstlenmiştir. 1868 yılında Tuna Gazetesi’nde yazar olarak göreve başlamış ve daha sonra başyazar olmuştur.
Bağdat Valiliği sırasında Mithat Paşa’nın yanında bulunmuş ve Zevra gazetesinin başında görev almıştır. Gazetecilik yanında fen bilgileri kitapları da yazmıştır. Namık Kemal ile tanışarak İbret gazetesinde yazmış ve dinsizlikle suçlanarak Rodos’a sürülmüştür. Sürgün süresince birçok eser yayımlamış ve çocuklara ders vermiştir.
Eserleri
Ahmet Mithat Efendi, edebiyat hayatında 200’ün üzerinde eser yayımlamıştır. Eserleri arasında romanlar, oyunlar, hikayeler ve tercümeler bulunur. Bazı önemli eserleri şunlardır:
- Hasan Mellah yahud Sır İçinde Esrar (1874)
- Dünyaya İkinci Geliş yahur İstanbul’da Neler Olmuş (1875)
- Hüseyin Fellah (1875)
- Eflatun Bey ile Rakım Efendi (1875)
- Paris’te bir Türk (1876)
- Çengi (1877, oyun)
- Yeryüzünde Bir Melek (1879)
- Henüz On Yedi Yaşında (1881)
- Karnaval (1881)
- Amiral Bing (1881)
- Vah! (1882)
- Acaib-i Âlem (1882)
- Dürdane Hanım (1882)
- Esrar-ı Cinayat (1884)
- Cellad (1884)
- Volter Yirmi Yaşında (1884)
- Hayret (1885)
- Çinli Han (1885)
- Çingene (1886)
- Demir Bey Yahud İnkışaf-ı Esrar (1887)
- Fenni Bir Roman Yahud Amerika Doktorları (1888)
- Haydut Montari (1888)
- Gürcü Kızı yahud İntikam (1888)
- Nedamet mi? Heyhat (1889)
Edebi Kişiliği
Ahmet Mithat Efendi, eserlerinde Avrupa’nın çalışkanlığını överken, Osmanlı Devleti’nin ahlaki değerlerini koruması gerektiğini vurgulamıştır. Toplumu eğitmek ve bilinçlendirmek amacıyla yazılar kaleme almıştır. “Kırk beygir gücünde yazı makinesi” olarak tanınan Ahmet Mithat, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir ve eserleriyle döneminin sosyal ve kültürel yapısına önemli katkılarda bulunmuştur.