Yakup Kadri Karaosmanoğlu Kimdir: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 1889 yılında Mısır Kahire’de, tanınmış Karaosmanoğlu ailesinden Abdülkadir Bey ile İkbal Hanım’ın çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. 1833 yılında Manisa işgali sırasında babasının Kavalalı İbrahim Paşa’ya yakınlık göstermesi sonucunda aile Mısır’a yerleşmiştir. Yakup Kadri, ailenin ikinci çocuğudur ve İbrahim Paşa’nın ölümünün ardından ailesiyle birlikte yurda dönmüştür. Türk toplumunun Tanzimat Dönemi’nden itibaren geçirdiği değişiklikleri anlatan bir yazar, diplomat, gazeteci ve şairdir. 13 Aralık 1974 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.
İlköğrenimini Manisa’da tamamladıktan sonra, 1903 yılında İzmir İdadisi’nde eğitimine devam etmiştir. Bu dönemde Şehabettin Süleyman ile uzun süreli bir arkadaşlık kurmuştur. Edebiyata olan ilgisi çocukluk yıllarından itibaren var olmuş ve İzmir’de bu ilgi daha da gelişmiştir. Babasının vefatının ardından eğitimine devam edemeyen Yakup Kadri, 1905 yılında annesiyle birlikte Mısır’a gitmiştir. Mısır’da Jön Türkler ile tanışmış ve burada kalmak istemiştir. Jön Türkler sayesinde siyasete ilgi duymaya başlamıştır. İskenderiye’de bir Fransız okulunun yanı sıra İsviçre Lisesi’nde eğitim görmüş, Fransızca öğrenmiş ve ünlü Batılı yazarları okuyarak etkilenmiştir. Türk dergilerinde bu eserlerden çeviriler yapmıştır.
1908 yılında ailesi ile birlikte İstanbul’a dönen Yakup Kadri, Balkan Savaşı’na kadar burada yaşamıştır. Hukuk Okulu’na kaydolmuş ancak üçüncü sınıfa kadar eğitim alabilmiştir. 1909 yılında Şehabettin Süleyman sayesinde Fecr-i Ati topluluğuna katılmıştır. Edebiyat yaşamına Servet-i Fünun Dergisi’nde yazdığı öykülerle devam etmiştir.
Yahya Kemal ile birlikte Nev-Yunanilik ismini verdikleri bir edebi devrim yapmayı denemişler ancak bu akım ilgi görmemiştir. Doğu mitolojisine olan ilgisi, Kısıklı Bektaşi tekkesine gitmesine ve bu gözlemlerine dayanarak “Nur Baba” isimli eserini yazmasına neden olmuştur. Tepkilerden çekindiği için kitabı yayımlamamıştır. Ruh betimlemelerine yer veren eserler yayımlamış, kadın sorunları hakkında Peyam Gazetesi’ne makaleler yazmıştır. Ayrıca bir süre Üsküdar İdadisi’nde edebiyat ve felsefe öğretmenliği yapmıştır. 1912 yılında tüberküloz hastalığına yakalanmış ve 1916 yılında tedavi amacıyla İsviçre’ye gitmiştir. Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra Türkiye’ye dönmüş, savaş yıllarında yaşanan olayları eserlerine yansıtmıştır. Zamanla toplum için sanat anlayışını benimsemiş ve 13 Aralık 1974’te vefat etmiştir.
Eserleri
| Tür | Başlık | Yıl |
|---|---|---|
| Roman | Nur Baba | 1922 |
| Kiralık Konak | 1922 | |
| Sodom ve Gomore | 1928 | |
| Hüküm Gecesi | 1927 | |
| Akşam Yemeği | 1934 | |
| Panorama | 1953 | |
| Hep O Şarkı | 1956 | |
| Öykü | Bir Serencam | 1914 |
| Ceviz | 1925 | |
| Milli Savaş Hikâyeleri | 1947 | |
| Rahmet | 1914 | |
| Oyun | Nirvana | 1909 |
| Veda | 1929 | |
| Sağanak | 1929 | |
| Mağara | 1934 |
Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Edebi Kişiliği
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Türk romanında toplumsal koşullara uygun bilinçli bir kişilik kazandırma çabasını ilk gerçekleştiren yazarlardan biridir. Anadolu’nun edebiyat sahnesine açılmasında önemli bir rol oynamıştır. Eserlerinde iyimser ve devrimci bir bakış açısına sahipken, zamanla umutlarını kaybetmiş ve devrimci yönünden vazgeçmiştir. 1955 yılından itibaren yalnızca anı kitapları yazmayı tercih etmiştir. Edebiyat anlayışında toplumsal değişimleri ve bireylerin içsel dünyasını başarılı bir şekilde yansıtmıştır.