Seydi Ali Reis Kimdir: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
Seydi Ali Reis, 1498 yılında İstanbul’un Galata semtinde doğmuş önemli bir Osmanlı denizcisi, amiral, coğrafya ve matematik bilginidir. Sinoplu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Seydi Ali Reis’in ailesi denizcilik ve devlet hizmetinde önemli görevlerde bulunmuştur. Babası Hüseyin Ağa, Darüssınaa kethüdası olarak görev yapmış, dedesi ise tersane kethüdasıdır.
Seydi Ali Reis, genç yaşta Barbaros Hayreddin Paşa’nın yanında yetişmiş ve Osmanlı donanmasının önemli bir parçası haline gelmiştir. Rodos’un fethi ve Preveze Deniz Savaşı gibi önemli deniz savaşlarında Barbaros Hayreddin Paşa’nın yanında bulunmuş ve Batı Akdeniz bölgesini yakından tanıma fırsatı bulmuştur.
Seydi Ali Reis, Basra’dan Süveyş’e giderken Portekiz donanmasıyla kısa süreli çatışmalara girmiş, Maskat yakınlarında Portekizlilere karşı başarılı bir savunma yapmıştır. Fırtınaya yakalanmış ve bu olay denizcilik kariyerinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
1557 Mayıs ayında İstanbul’a dönen Seydi Ali Reis, padişahtan af dileyerek suçsuz bulunmuş, ancak mahvolmuş bir donanmanın sorumlusı olarak görülmüştür. Diyarbakır Tımar defterine tayin edilmiş, Şehzade Selim’in hizmetinde bulunmuş, ardından Galata Hassa gemi reisi olarak görev yapmıştır. 1562 yılında bu görevinden ayrılmış ve 1562 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.
Eserleri
| Başlık | Tür | Yıl |
|---|---|---|
| Mir’atü’l-Memalik | Coğrafya | 1557 |
| Hulast’el-Hayat | Coğrafya | 1560 |
| Kitab al-Muhit fi Ilm al-Eflak va al-Abhur | Denizcilik | 1558 |
| Mirat’ı Kâinat | Coğrafya | 1561 |
Edebi Kişiliği
Seydi Ali Reis, Osmanlı döneminin ünlü denizcilerinden biri olarak hem denizcilik hem de edebiyat alanında önemli katkılarda bulunmuştur. Barbaros Hayreddin Paşa ve Sinan Paşa gibi önemli denizcilerle birlikte çalışmış, İstanbul’da dönemin âlim ve şairleriyle sohbetler düzenlemiştir. Şiirlerinde genellikle “Kâtibi” mahlasını kullanmıştır.
En önemli eseri “Mir’atü’l-Memalik” olarak bilinir. Bu eserinde, kendi seyahatleri sırasında yaşadıklarını ve Süveyş kaptanlığı döneminde karşılaştığı olayları destansı bir şekilde anlatmıştır. Seydi Ali Reis’in eserleri, tanıştığı hükümdarlar, geçtiği memleketler ve şahit olduğu olaylar hakkında bilgi vermekte olup, Osmanlı denizciliği ve coğrafyası hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.