Enis Behiç Koryürek: Hayatı ve Eserleri
Hayatı
Enis Behiç Koryürek, 11 Mart 1891 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Türk edebiyatında Beş Hececiler arasında önemli bir yere sahip olan Koryürek, Selanik, İstanbul ve Üsküp İdadilerinde eğitim görmüştür. 1913 yılında Mülkiye Mektebi’nden mezun olduktan sonra Hariciye Nezareti’nde (Dışişleri Bakanlığı) çalışmaya başlamış ve Bükreş ile Budapeşte’de görev yapmıştır. 1921 yılında Türkiye’ye dönerek, Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen Müdafaa-i Milliye adlı gizli örgüte katılmıştır.
Cumhuriyetin ilanından sonra Fransızca ve edebiyat öğretmenliği yapmış, uzun yıllar Ticaret, İktisat ve Çalışma Bakanlıklarında çeşitli görevlerde bulunmuştur. 1946 seçimlerinde Demokrat Parti’den milletvekili adayı olmuş ancak seçilememiştir. Hayatının son dönemleri zorluklar içinde geçmiş, maddi sıkıntılar yaşamıştır. 18 Ekim 1949 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.
Koryürek’in edebi kariyeri Servet-i Fünun etkisi altında başladığı ilk şiirlerle başlamıştır. 1912’de “Şehbal” dergisinde yayımlanan şiirleriyle dikkat çekmiştir. Ziya Gökalp’in etkisiyle hece veznini benimseyen Koryürek, Milli Edebiyat akımına dahil olmuş, ulusal duyguları ve yiğitlik temasını ön plana çıkardığı şiirler yazmıştır. 1946’dan sonra mistik şiire yönelmiş ve Mevlevi bir ruhla bağlantıya geçerek tasavvufi şiirler üretmiştir.
1915 yılında Bükreş Konsolosluğu’nda görev yaparken, bu görev sırasında Bükreş başkonsolosu Ahmet Hakim Müftüoğlu’ndan etkilenmiştir. Bükreş’ten sonra Budapeşte’ye atanmış ve burada yedi yıl görev yapmıştır. Türk-Macar dostluğunun gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Gabi adında bir Fransız öğretmeni ile evlenmiş ve Hasan ile Argon adında iki çocuğu olmuştur. Görev yaptığı yıllarda mizahi bir dille gönül maceralarını anlatan yazılar kaleme almıştır. 1919’un Kasım ayında yurda dönmüştür.
Kurtuluş Savaşı sırasında Hariciye Nezareti’nde çalışmaya devam ederken, liselerde edebiyat ve Fransızca dersleri vermiştir. Milli Müdafaa teşkilatında çalışarak Kurtuluş Hareketi’ni desteklemiştir. 1922 yılında Edirne Vilayeti Hukuk İşleri Müdürlüğü’ne tayin edilmesine rağmen öğretmenlik görevine devam etmiştir. 1924’te Fahri Paşa’nın kızı Müide Hanım ile evlenmiş ve 1925’te Edirne’den ayrılarak Ankara’ya taşınmıştır.
Eserleri
- Miras (1927): Koryürek’in ilk şiir kitabıdır. Milli duygulara yönelik şiirler ve aşk ile çapkınlık temalarını işleyen manzumeler içerir.
- Varidat-ı Süleyman (1949): Çedikçi Süleyman Çelebi’nin ruhundan ilham alınarak yazılmış şiirler sunar.
- Güneşin Ölümü (1951): Mistik ve tasavvufi temaları içeren şiirler yer alır.
Edebi Kişiliği
Enis Behiç Koryürek, Servet-i Fünun akımının etkisi altında başladığı şiirlerinde, daha sonra Ziya Gökalp’in etkisiyle hece veznini benimsemiştir. Milli Edebiyat akımının önemli temsilcilerindendir ve ulusal duygular ile yiğitlik temalarını işlediği şiirlerle tanınır. Şiirlerinde hece kalıplarını bazen kırma eğiliminde olmuş, bu yönüyle yenilikçi bir yaklaşım sergilemiştir. 1946 sonrasında, mistik şiire yönelmiş ve Mevlevi etkisi altında tasavvufi şiirler yazmıştır.
Koryürek’in edebi kişiliğinde, dönemin ruhunu yansıtan ve milli duyguları ön planda tutan bir yaklaşım öne çıkmaktadır. Eserlerinde genellikle ahlaki ve toplumsal temaları işlemiş, dini ve tasavvufi konulara yönelerek yaşamının son dönemlerinde bu alanlarda da katkıda bulunmuştur. Bedri Ruhselman’ın öncülüğündeki ruh çağırma seanslarına katılmış ve burada söylediği şiirler kaydedilmiştir. Enis Behiç Koryürek, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olarak, şiir ve edebiyat dünyasında kalıcı bir iz bırakmıştır.