Ağaç Yaşken Eğilir
İnsanlara eğitim, terbiye, ahlak kuralları gibi değerler henüz çocuk yaşta verilmelidir. İnsan beyni doğuştan itibaren işlenmeyi bekleyen boş bir levha gibidir. Bebeklerin, doğduğu ilk günlerde gerçekleştirdikleri davranışlar içgüdüseldir, ancak sonradan öğrendikleri bilgilerle hareket etmeye başlar, bilinçli davranışlar sergilerler. Taze beyinlerin bilgiyi alıp kavraması ve uygulaması daha kolay olmaktadır. Eğitimin küçük yaşta verilmesi gerektiğinin en büyük sebeplerinden birisi de budur.
Birçok bilim adamına göre davranışlar ve kişilik çocukluk yıllarında oluşur. Zaten bu yüzdendir ki atalarımız ”Yiğit yedisinde ne ise, yetmişinde de odur.” demişlerdir. Bir çocuk aile terbiyesini, huyunu, suyunu yaşamının ilk yıllarında öğrenir. Bu dönemde çok hızlı öğrenmeler gerçekleşir; çünkü beyin öğrenmeye açtır ve gördüğü her bilgiyi, bir bilgisayar gibi hafızasına kaydeder. İnsanların belli bir yaştan sonra bir şeyler öğrenmesi çok güçtür. Öğrenseler bile pratiğe dökmekte yetersiz kalabilirler. Eğitim psikolojisinde ”kritik dönem” adı verilen bir dönem vardır. Çocuk kazanması gereken davranışı bu dönemde kazanmazsa, ileride ya hiç kazanamaz ya da kazansa bile bir yönü hep eksik kalır. Örneğin 7 ve 40 yaşlarında iki kişiye bisiklet sürmeyi öğretmeye kalkarsak 7 yaşındaki çocuğun, 40 yaşındaki kişiye göre daha kolay öğrendiğini ve ileride daha güzel süreceğini görebiliriz. Burada kritik dönem devreye girmiştir ki 40 yaşındaki adam için artık bu dönem geçmiş, böylece bisiklet sürmeyi öğrenmesi zorlaşmıştır. Ağaç yaşken eğilir sözüne somut anlamda yaklaştığımızda bile mananın ne kadar doğru olduğunu anlayabiliriz. Gerçekten de kurumamış yani yaş bir ağacı eğmek kolaydır; fakat kurumuş, zamanı geçmiş bir ağacı eğmeye çalıştığımızda, ağacın kırıldığını gözlemleyebiliriz. Kendisine bazı davranışlar öğretilmemiş bir insanın çok sonradan o kazanımlara sahip olmasını beklemek pek yerinde olmayacaktır. Örneğin henüz çocuk yaşta iken kendisine hayvan sevgisi aşılanmamış bir insana kırklı veya ellili yaşlarda hayvan sevgisini aşılamaya çalışmak çok zordur; çünkü ağaç yaşken eğilir, yani insanlar eğitimlerini erken yaşlarda almalıdır.
Bu kural, sadece akademik okul bilgileri için geçerli değildir. Allah inancı insanlık sevgisi, aşk gibi değerlerde de aynı durum söz konusudur. Bizlere düşen çocuklarımızı henüz zamanı geçmeden en güzel şekilde yetiştirmek, onlara bir hamur misali en güzel şekli vermektir. Zamanında kazandıramayacağımız bir davranışı çocuğumuza kazandırmanın ne kadar zor olacağını bilmeli, ağacı yaş iken eğmeliyiz.
Ağaç Yaşken Eğilir Kompozisyon
Giriş: “Ağaç yaşken eğilir” atasözü, eğitimin ve terbiyenin erken yaşlarda verilmesinin önemini vurgular. İnsan beyni doğuştan itibaren boş bir levha gibidir; çocukluk yıllarında öğrenilen bilgiler ve davranışlar, bireyin gelecekteki kişiliğini ve davranışlarını şekillendirir. Bu nedenle, çocuklara eğitim ve terbiye vermek, onların karakterlerini sağlam temeller üzerine inşa etmek açısından büyük bir önem taşır.
Gelişme: Çocuklar, beyinlerinin plastikliği sayesinde küçük yaşlarda bilgiyi hızla öğrenir ve uygulamaya geçirirler. Bu dönemde verilen eğitim, onların kişilik gelişimini ve değer yargılarını büyük ölçüde etkiler. Bilim adamları, çocukluk yıllarındaki öğrenmenin, bireyin tüm yaşamı boyunca belirleyici olduğunu belirtmektedir. Örneğin, “Yiğit yedisinde ne ise, yetmişinde de odur” atasözü, kişiliğin erken yaşlarda şekillendiğini ifade eder.
Çocuklar, yaşları ilerledikçe yeni bilgileri öğrenme ve uygulama konusunda daha fazla zorluk çekerler. Eğitim psikolojisinde “kritik dönem” olarak adlandırılan bu süreçte, belirli davranışları öğrenmek için en uygun yaş aralığı vardır. Bu dönemde öğrenilmeyen davranışlar, ilerleyen yaşlarda kazanılması güçleşir veya eksik kalır. Örneğin, bir çocuğa bisiklet sürmeyi öğretmek, bir yetişkine göre çok daha kolaydır; çünkü çocuk yaşlarda beyin daha hızlı öğrenir ve pratik yapar.
Benzer şekilde, ağaç yaşken eğilirse, yani genç ve canlı iken şekil verilirse daha kolay olur. Kurumuş ve yaşlı bir ağaç ise, şekil vermeye çalışıldığında kırılabilir. Aynı prensip, insan eğitiminde de geçerlidir. Küçük yaşlarda verilen eğitim, kişilik gelişimini olumlu yönde etkilerken, geç yaşlarda verilen eğitim ise daha zor ve sınırlı olabilir.
Bu durum sadece akademik bilgilerle sınırlı değildir. Allah inancı, insanlık sevgisi ve diğer değerler de erken yaşlarda öğretilmelidir. Çocuklarımıza bu değerleri küçük yaşlarda kazandırmak, onların sağlıklı ve dengeli bireyler olarak yetişmelerini sağlar. Ebeveynler olarak, çocuklarımızı en güzel şekilde yetiştirmek, onlara sağlam bir temel sunmak bizim sorumluluğumuzdur. Eğitim ve terbiye, zamanında verilmediğinde, eksik kalır ve kazandırılması güçleşir.
Sonuç: “Ağaç yaşken eğilir” atasözü, eğitim ve terbiyenin erken yaşlarda verilmesinin önemini açıkça ifade eder. Çocukların gelişim süreçlerinde, onların yaşlarına uygun şekilde eğitim verilmesi, sağlıklı ve dengeli bireyler olarak yetişmelerini sağlar. Erken yaşlarda verilen eğitim, bireylerin gelecekteki başarıları ve değer yargıları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, çocuklarımıza erken yaşlarda gerekli eğitim ve terbiye verilmelidir, aksi takdirde bu kazanımları sonradan elde etmek çok daha zor olacaktır.